'We built this city': o.a. over de duurzaamheid van beton

VELDHOVEN - 24 februari 2021 - blog #4 

In deze vierde blog vertelt Gerard onder andere over de duurzaamheid van beton. Het basis bouwmateriaal waar we bij Byldis Prefab ons hoogste lied mee zingen: beton! De vele namen die beton met zich meedraagt geven vorm aan het prefab beton, maar ook een woord als duurzaamheid geeft betekenis aan beton. 

'We built this city on rock and roll'

Op de achtergrond hoor je de muziek vanuit de boxen door de fabriekshallen klinken. In alle hallen dezelfde zender met hetzelfde liedje: “We built this city on rock and roll”. Muziek werkt vaak als een tijdmachine en brengt je terug naar momenten waarop je via de klanken van de melodie je weer in een verleden situatie waant. In je werkzame leven zijn er vele momenten die zo’n koppeling krijgen en bij het beluisteren van het nummer vind je jezelf in gedachten terug bij de ontwikkeling van een destijds nieuw project en de totstandkoming van weer een fantastisch bouwproject.

Het basis bouwmateriaal waar we bij Byldis Prefab ons hoogste lied mee zingen: beton!

Je kunt in een binnenstad of polderlandschap altijd wel iets vinden waarin je het samengestelde materiaal beton kunt terugvinden. Van de uitgewassen stoeptegels bij je oma in haar voortuin tot de ultra dunne UHPC liggers van een excentriek ontworpen brugelement.

De vele namen die beton met zich meedraagt geven vorm aan het prefab beton, maar ook een woord als duurzaamheid geeft betekenis aan beton. Enerzijds omdat het haast niet kapot te krijgen is en standaard al voor 50 jaar wordt ontworpen maar evengoed 100 tot 200 jaar bestaansrecht houdt. Duurzaam in de zin van hergebruik – circulariteit. Het herwinnen van alle grondstoffen die een beton heeft gemaakt tot de verharde massa in een prefab wand element tot het hergebruiken van leeg geraakte kantoorunits met slimme prefab re-design mogelijkheden.

Op innovatief gebied zijn er juist in deze tijden kansen te benutten. Het is daarom ook dat we juist nu opdrachtgevers, architecten, techneuten en studenten uitnodigen om ons te prikkelen met hun ontwerpen. Beton kan altijd een basis of exclusief onderdeel bieden in een nieuw project.

De wereld vol bouwen met betonnen blokkendozen?   – Nee – Bewust bouwen met niet meer functioneel betonnen complexen uit de jaren ’60 en ‘70 van de vorige eeuw door het in brokjes te laten breken van het beton van toen en deze opnieuw toe te passen in de huidige beton-samenstellingen. Het is tegendraads want schrijf ik zojuist niet op dat de betonnen constructies 50 tot 100 zelfs 200 jaar en meer mee kunnen gaan? Natuurlijk, en in feite doet dat het ook want al die beton brokjes komen in een nieuw gebouw waarvan men verwacht dat het weer een eeuwigheid mee zal gaan. Kijk daar maar eens naar in onze sluimerende wegwerpmaatschappij.

“Maar cement is toch helemaal niet goed voor ons milieu?”

De vraag kwam van een studente van de Academie voor Bouwkunst en daar sta je dan met je net besproken cementgebonden beton proeftegeltje. Ze heeft gelijk; cement is een bindmiddel dat veel energie vraagt om te maken en in huidige tijden wellicht te veel. Er wordt dan ook druk gezocht naar andere oplossingen. Bedenk echter dat beton ooit als vervanger werd bedacht voor de lemen, houten, stenen of stalen bouwonderdelen. Er zijn studies genoeg die aantonen dat zoiets als bosbouw en de energie die nodig is voor het creëren van een stalen balk ook niet meegaat in de huidige “alles moet afbreekbaar en groen zijn“ denkwijze. De oplossing voor het ene is de uitdaging van morgen. Uitdagingen in het aantrekkelijk blijven maken van beton in al zijn te maken vormen. Er kan altijd weer net iets meer dan je vooraf kan bedenken. We zijn met zijn allen binnen de organisatie opgevoed als creatieve realisten en springen dan toch verrassend vaak over die denkbeeldige hoge lat, om het als een metaforische hoogspringer te benaderen. Dat doe je overigens nooit alleen, maar juist in samenwerking met anderen; zo wordt het een gezamenlijke bouwdroom en geen nachtmerrie, mits we ons duidelijk blijven uitspreken over wat we wel en niet met elkaar gaan opbouwen.

Er zijn cementvervangers – er zijn grondstofvervangers - je kunt beton anders samenstellen. Nieuwe cementsoorten met namen als Belietrijk Portlandcement waarvan het creëren hiervan veel minder energie kost dan de huidige Portlandcementklinker – ja zelfs zonder cement als bindmiddel, maar via alkali-geactiveerde bindmiddelen, die reactieve vulstoffen door een activator het zand en grind aan elkaar plakt tot een, ook onder water verhard blijvende, massa. Het experimenteren binnen Byldis stopt nooit. Het samen zoeken naar nieuwe mogelijkheden staat naast het bedrijfseconomisch en technisch op orde houden van onze business.

De goeroes in mind setting die de term buiten de box denken prediken willen ons alleen maar leren om gewoon eens beter naar onszelf én naar anderen te luisteren. Kom even mee terug in de tijd:

Het was een demonstratie over beton op een basisschool - groep 8- minstens 10 jaar geleden. Omdat men schoolkeuzes diende te maken voor de toekomst werden ouders van de klas uitgenodigd om iets over hun beroep te vertellen. Een meisje uit de klas wilde weten of het mogelijk was om met kersenpitten beton te maken. Ik gebruikte toch immers ook stenen (grind) dus waarom geen kersenpitten alias steenvruchten. Het kersenpitten beton is gemaakt en er is veel om gelachen – vele jaren later zien we Biobased beton ontstaan als serieus bouwmateriaal met bijvoorbeeld de toepassing van olifanten gras. Biobased beton; beton met grondstoffen die je letterlijk kunt telen zoals je aardappelen teelt.

Dichter bij het werkgebied en recenter in de tijd zijn gesproken woorden van de milieustuurgroep binnen Byldis: “Het in beeld brengen van ons restafval in de beide betonfabrieken hoort bij de huishouding, maar begint met de aandacht tot het voorkomen dat er restafval ontstaat, maar dat wat er aan betonrestafval is – wat kun je er mee?”

Er bestaat geen betonafval want de betonafval kun je zien als een grondstof en de mogelijkheden worden ter plaatse onderzocht en toegepast. De ontslipcontainer werkt alweer een klein jaartje en de uitbreiding hierop staat in het nog uit te voeren jaarplan van morgen. Niet enkel materiaal in een betonmengsel, maar het betonelement op zichzelf kan een nieuwe meerwaarde geven in de hele “groene” realiteit.

We kijken samen graag naar architectonisch beton, en hoe mooi is het als je een compleet andere techniek van restafval producten kunt samenbrengen in één en hetzelfde betonproduct? Het toepassen van een 3D print techniek voor de verwerking van een niet betoneigen afvalproduct omsloten door een al dan niet gepolijst betonoppervlak zodat er een artistiek beeld van een betonnen gevelvlak ontstaat binnen de kaders van milieubewuster blijven denken. Een foto zegt nu eenmaal meer dan al mijn opgeschreven woorden. 

Een betonelement wordt gevormd in een proces van handelingen. Het stukje betonstorten is slechts een onderdeel hiervan. Je gaat iets maken wat je de volgende dag uit de mal gaat halen en ermee op pad gaat om ergens te plaatsen voor de komende 50 tot 100/200 jaar en verder. Puzzelstukjes- die allemaal in elkaar moeten vallen tot één geheel, maar waarvan je nu al weet dat het opnieuw als losse stukjes uit elkaar te halen is om er in nieuwe tijden een andere puzzel mee te gaan leggen.

Het jaar 2020/2021 heeft met Covid 19 haar eigen regels aan de bouwontwikkeling opgedrongen. Het dienstverlenende thuiswerken en je kantoor worden meer gezien als een multifunctioneel clubhuis waar je zo af en toe onder strikte voorwaarden je collega’s / klanten weer eens echt in de ogen kunt kijken.

In productie omgevingen ontstaat verdergaande automatisering waarbij beton via digitale toetsingen gecontroleerd wordt verwerkt. Er zullen andere tijden volgen en andere melodieën door de boxen in de fabriekshal klinken maar geloof me … de nieuwe generatie beton zal weer als vanouds vloeien en opnieuw de basis vormen voor “The cities we are building”. Wie denkt dat beton als bouwmateriaal over een tijdje van een verleden bouwwereld is kan zich weleens serieus vergissen.

Geschreven door: Gerard Brood, Senior Kwaliteitsmedewerker en Betontechnoloog bij Byldis Prefab

But wait... there's more! 

In "Beton stukjes" vertelt Gerard Brood over zijn werk als Senior Kwaliteitsmedewerker en Betontechnoloog bij Byldis. Naast passie voor zijn werk heeft hij ook een liefde voor het omschrijven van zijn waarnemingen. Alle blogs bekijken? Ga naar: beton blog.