Wie het "kleine" niet eert...

VELDHOVEN - 19 maart 2021 - blog #5 

In deze vijfde blog vertelt Gerard over "gewoon" mooie overzichtelijke mid-rise projecten met een bijzonder ontwerp. En over de projecten Overhoeks De Jakoba en Kunstwerf Groningen; twee mid-rise architectonische beton projecten die elk hun eigen aandacht hebben en het verschil in beton verwerking.

“Jammer hè?!” Onderling begrijpen we elkaar – een project in de prefab fabriek loopt ten einde – een laatste betonelement wordt gestort en de vrijgekomen plaats in de hal willen we weer vullen met de nieuwste uitdaging.

Het gevoel van een einde aan een project geeft altijd ruimte aan woorden als; "Het was in het begin een flinke puzzel, maar nu is het bijna jammer dat dit project voor ons in de productie weer ten einde is.”

Gewoon mooie overzichtelijke mid-rise projecten die altijd weer een bijzonder ontwerp in zich hebben

Soms maanden of zelfs jaren hiervoor zijn al stappen ondernomen voor de opvolging van het in de betonfabriek lopende project. Lang voor er een eerste betonelement wordt gemaakt zijn er al vele vergaderingen en bijeenkomsten geweest om tot de betonnen puzzelstukjes te komen die het gebouw in “real live” in beeld gaan brengen. Bij Byldis zijn dit vaak grote complexe objecten of om het met de woorden van mijn buurman te zeggen: “Hoe hoog wordt die toren ook alweer?”

“Zal ik eens iets zeggen buurman – we kunnen grote projecten zeker aan, maar maken van oudsher juist gewoon mooie overzichtelijke mid-rise projecten die altijd weer een bijzonder ontwerp in zich hebben en die door samenwerkend vakmanschap in alle facetten binnen onze club het gebouw het gewenste karakter kan en wil geven”. Elk project is even belangrijk – we maken geen verschil in een project van een terecht prijswinnende architect of een jong startend architecten kantoor dat zich ook onderscheidend wil neerzetten in de bouwwereld. Dat de één meer ervaring heeft dan de ander – ja natuurlijk maar onze aandacht blijft op ieder project afzonderlijk gefocust.

Als betontechnoloog ben ik gefocust op alle eigenschappen van het beton in haar vloeibare vorm tot aan haar vaste verharde eindbestemming in een betonelement. Naast de standaard zelf verdichtende beton zijn de architectonische betonsamenstellingen én het uiteindelijke uiterlijk wat gezien mag worden mijn passie. Het mooie is dat dit soort beton effectief en bewust in de “kleinere” projecten het uithangbord van het gebouw mag zijn. Het heeft van ons allen persoonlijke aandacht nodig omdat het niet alleen beton is, maar ook de engineering – werkvoorbereiding - malopbouw – de wapening – verdichtingstechniek van de beton - de nabewerkingen – de nazorg op het tasveld/ de compleet making door aluminium kozijnen inclusief glaswerk via Byldis Facades en de aandacht op een transportwagen voordat het bij ons de poort uitrijdt. Mochten we het zelf monteren dan staat daar opnieuw een team klaar dat de puzzel in elkaar gaat zetten. Het eindigt pas echt als we de foto’s van de feestelijke opening op de sociale media terug zien.

Twee mid-rise architectonische beton projecten die elk hun eigen aandacht hebben

Elke collega heeft zijn of haar aandeel en zonder anderen tekort te willen doen haal ik er even drietal van deze handelingen uit die mijn aspect beton van dichtbij raken. Dat kan het beste door je mee te nemen in de fabriek waar de focus onder andere ligt op projecten Overhoeks gebouw De Jakoba én project Kunstwerf Groningen. Twee mid-rise architectonische beton projecten die elk hun eigen aandacht hebben. Ze zijn dan ook totaal verschillend van elkaar, maar krijgen door die persoonlijke aandacht dat wat gewenst is.

Project Overhoeks, gebouw 'De Jacoba'

De Jakoba heeft een sierbetonsamenstelling die een pistache licht groene kleur heeft en na het stof stralen de groen zwarte toeslagmaterialen met een lichte glinstering in beeld brengt. Een beton die gebaseerd is op een zelf verdichtend beton maar naar een verdichting arme versie is aangepast zodat we de bijzondere gebogen vormen al trillend kunnen verdichten.

Stabiliteit is belangrijk omdat ook de verticale stortingen gepolijst of gestraald worden. Ga je te lang door met trillen of heb je een te nat mengsel gestuurd dan ontstaat een “paplaag’ aan de afwerkzijde en dat is in een glad blijvend betonoppervlak nog niet meteen een probleem, maar stralen of polijsten laat je enigszins ontmengde afwerklaag zien.

Het is puur esthetisch maar de beton storters en afwerkers blijven tot de laatste druppel beton erop letten om problemen verderop in het proces voor de collega’s te voorkomen. Het mengsel komt in de betonmenger op de betoncentrale tot stand. Via allerlei sensoren is er een digitaal inzicht maar de molenbaas ziet iedere sierbeton charge in zijn menger door ter plaatse in de menger te gaan kijken voor deze in de kubel wordt gelost. Zelf ben ik, of mijn betonlaboratorium collega, daar ook regelmatig te vinden want daar kun je nog iets doen aan samenhang. Sensoren zijn een hulpmiddel maar het vakmanschap van een molenbaas maakt het beton!

Project Kunstwerf Groningen

Met totaal andere toeslagstoffen wordt de antracieten en witte betonspecies gemengd voor het project Kunstwerf Groningen.

Het antraciet is gebaseerd op basalt en vanaf het begin een traditioneel tril mengsel – een mengsel wat stevig door trillingen verdicht dient te worden in de soms 50 cm dikke elementen terwijl de wanden in glad wit met een semi zelf verdichtend licht verdichtingsarm betonmengsel worden uitgevoerd die door traag schudden van de maltafel verder wordt ontlucht.

In dezelfde menger vindt ook bij deze mengsels steeds dezelfde handeling plaats maar met andere uitgang van waarden. Bedenk dat alle beton uit constant wisselende natuurlijk toeslagmateriaal bestaat en bijvoorbeeld een zand met korrels tussen 0 tot 4 mm niet gelijk verdeeld zijn; het is soms fijner, soms grover. 

..en dan komt daar die betontechnoloog die met 0-1 mm. zand en grof 8-15 mm.  toeslag er een stabiele mix van wil maken omdat dat het beste in het plaatje van de architect valt...

wat heb ik toch een leuk vak. 😊

De nabewerking geeft het uiterlijk

Mengen en storten is één ding maar dan komt er nog een nabewerking. Dit gaat het uiterlijk geven dat vooraf via allerlei monsters is goedgekeurd. Zowel project De Jakoba als Kunstwerf heeft betonoppervlakte gedeelte in zich die gestraald en gepolijst dienen te worden.

Het betonstralen is een techniek die niet machinaal gaat, maar via een op druk gebracht straalgrit uit de spuitmond van de straalslang wordt geblazen en gestuurd wordt door een collega in een beschermend “maanpak“ (zie foto).

De betonelementen worden de dag na het storten vakkundig op een straalkar gezet zodat het via rails naar binnen kan worden gereden in een op maat verlichte afgesloten ruimte waar de straler door precieze handmatige bewegingen het oppervlak straalt. Wij noemen dat het “inkleuren” van de elementen.

De Jakoba is bijzonder uitdagend omdat hier geen verticaal vlak wordt gestraald maar een gebogen vlak. Met het fijnste grit wordt het op een relatief lage druk stof gestraald wat het nog lastiger maakt om egaal te blijven. Het antraciet Kunstwerf komt een aantal uurtjes na de Jakoba elementen in dezelfde straalcabine. Een ander beton – een andere druk met een ander grit – een diepere straaldiepte.

Via meet sensoren wordt elk element opnieuw exact vlak gelegd

Het beton, welke de dag na het storten uit de bekisting komt, is niet iedere dag even hard. Net zo goed als het iedere dag ook geen 20 graden Celsius is en blijft. De straler beoordeeld de elementen zodra deze bij hem binnen komen en moet iedere dag een nieuwe inschatting maken over hardheid van de betonoppervlakken. Geen digitale sensoren – gewoon vakmanschap.

Twee weken nadat de elementen gestort en gestraald zijn hebben ze de juiste gevorderde druksterkte en komen ze terug in de polijststraat. Er zijn gedeelten die conform het goedgekeurde monster moeten worden gepolijst. Dit geld dus voor zowel De Jakoba als Kunstwerf. Het is geen kwestie van het element plat leggen en een knop indrukken. Er komt opnieuw veel precisie bij kijken en alleen het inprogrammeren van de aansturing van de polijstmachine vergt tijd en inzicht. Via meet sensoren wordt elk element opnieuw exact vlak gelegd om te zorgen dat het geprogrammeerde programma precies daar de polijststenen laat slijpen waar het wordt verlangd.

Polijstwerk dat via de handen van een polijster gaat, speelt een wedstrijd tegen de automatische polijstmachine en de uitkomst is altijd remise. De polijst machine is erg precies en handmatig polijsten is dus een vak apart en alleen daarom durf ik te stellen dat de handpolijster toch op punten wint. Vergelijk het met een schaker die van het meest geavanceerde schaakcomputer met de laatste zet de computer schaakmat zet – je begrijpt het - vakmanschap.

Digitale ontwerpwensen komen tot leven in een samenwerking van moderne technieken en die van oudsher

In de rondgang van een eerste bezoek aan de eerste – voor transport - gereed staande betonproducten, beoordeeld een opdrachtgever en/of architect dat wat hij of zij voor ogen had en of het overeenkomt met de gemaakte afspraken annex animatie op het geduldige digitale scherm.  Zoals het hoort worden de eerste positief kritische woorden uitgesproken. Prima, want of het nu om een fietsenstalling of 200 meter hoge woontoren gaat – alleen onderlinge oprechte communicatie kan bijsturen.

Digitale ontwerpwensen anno 2021 komen tot leven in een samenwerking van moderne technieken en die van oudsher. Met het gevoel alsof ik een commercial aan het schrijven ben komen gelijktijdig met een glimlach in mijn gedachte de laatste woorden van deze blog binnen en het verrast me op een nostalgische manier dat zelfs die oude woorden nog steeds up to date zijn:

“Een project groot of klein – u moet bij Byldis zijn!”

Geschreven door: Gerard Brood, Senior Kwaliteitsmedewerker en Betontechnoloog bij Byldis 

But wait... there's more! 

In "Beton stukjes" vertelt Gerard Brood over zijn werk als Senior Kwaliteitsmedewerker en Betontechnoloog bij Byldis. Naast passie voor zijn werk heeft hij ook een liefde voor het omschrijven van zijn waarnemingen. Alle blogs bekijken? Ga naar: beton blog. 

Fotografie: Danny Fiers